Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (numer z wykazu – UD94). Projekt autorstwa Ministerstwa Infrastruktury zakłada zmiany w stosunkowo niedawno przyjętych przepisach. Przewiduje on obowiązek wyposażenia autobusu, samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i ciągnika samochodowego w homologowany ogranicznik prędkości, zmiany w zakresie wydawania odstępstw od warunków technicznych oraz zmiany dotyczące przepisów przeciwko “kręceniu liczników”.

Po pierwsze, planowana jest zmiana art. 66 ust. 1a określającego obowiązek wyposażenia autobusu, samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i ciągnika samochodowego, dla którego określono dopuszczalną masę całkowitą zespołu pojazdów powyżej 3,5 t w homologowany ogranicznik prędkości montowany przez producenta lub jednostkę przez niego upoważnioną, ograniczający maksymalną prędkość autobusu do 100 km/h, a samochodu ciężarowego i ciągnika samochodowego do 90 km/h. Znowelizowany art. 66 ust. 1a utrzymuje powyższy obowiązek, jednak dostosowuje przepisy do terminologii używanej w przepisach unijnych, odwołując się do pojazdów kategorii homologacyjnej M2, M3 oraz N2, N3. Art. 66 ust. 1b określający katalog pojazdów, których ww. obowiązek nie dotyczy uzupełniono o pojazdy, które zostały zarejestrowane przed dniem 1 stycznia 1988 r. lub 1 października 2001 r.

Kluczową zmianą, jaką przynosi projekt jest przeniesienie kompetencji do wydawania w drodze decyzji administracyjnej odstępstwa od warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać pojazd (w przypadku niestandardowych parametrów, np. aut sprowadzanych
z USA) z ministra właściwego do spraw transportu, czyli Ministra Infrastruktury na Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego. W uzasadnieniu projektu ustawy wskazuje się, że przyczyną takiej zmiany jest bardzo duża liczba wniosków o odstępstwo od warunków technicznych pojazdów. Szacuje się, że rocznie wpływa ich do ministerstwa średnio 1400. Pozostawienie Ministrowi Infrastruktury kompetencji do wydawania decyzji administracyjnych w tych sprawach wiązałoby się z dodatkowymi wydatkami podyktowanymi koniecznością stworzenia nowych stanowisk pracy w resorcie. W celu odciążenia ministerstwa i usprawnienia obsługi obywateli zdecydowano się na przekazanie kompetencji wyspecjalizowanej jednostce podległej, tj. Transportowemu Dozorowi Technicznemu.

Obecnie na wydanie decyzji oczekuje się nawet przez 3 miesiące, co jest niezwykle istotne z punktu widzenia ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1579), która weszła w życie 1 stycznia 2020 r. Wprowadziła ona kary pieniężne (w wysokości od 200 do 1000 zł) dla właścicieli, którzy w terminie 30 dni od dnia sprowadzenia pojazdu niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie zarejestrowali go na terenie RP. Odstępstwo od warunków technicznych jest niezbędne do zarejestrowania pojazdu. Ze względu na długi czas oczekiwania na jego wydanie, kary nakładane od lutego przez starostów mogą dotykać kierowców za niezawinione i zupełnie niezależne od nich niedopełnienie obowiązku, w związku z czym Minister Infrastruktury obawiając się domagania się przez obywateli zadośćuczynienia finansowego z tego tytułu zdecydował się przekazać swoje kompetencje. Takie działanie ma przyczynić się do sprawnego i terminowego wydawania decyzji.

Minister Infrastruktury, jako właściwy do spraw transportu, zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2019 r. poz. 667, z późn. zm.) będzie organem wyższego stopnia w stosunku do Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego. Maksymalna wysokość opłaty od wniosku o odstępstwo od warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać pojazd ma wynosić nie więcej niż 600 złotych. Projekt zawiera delegację dla ministra właściwego do spraw transportu do określenia dokładnej wysokości opłaty. Zgodnie z załącznikiem do projektu ustawy, stanowiącym projekt Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wysokości opłaty za wydanie odstępstwa od warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać pojazd opłata będzie wynosić 450 złotych. Ma stanowić przychód Transportowego Dozoru Technicznego. Dane o odstępstwach od warunków technicznych będą przekazywane, gromadzone i udostępniane z Centralnej Ewidencji Pojazdów. Przekazywanie danych ma rozpocząć się od dnia 30 czerwca 2021 r.

Kolejną kluczową zmianą jest doprecyzowanie katalogu pojazdów, których właściciele lub posiadacze przy okazji wymiany drogomierza obowiązani są przedstawić pojazd w stacji kontroli pojazdów celem odnotowania wskazania nowo zamontowanego drogomierza w CEP. Obecnie obowiązek z art. 81b ust. 1 PRD, dodany przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 15 marca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy – Kodeks karny (Dz.U. z 2019 r. poz. 870) dotyczy właściciela lub posiadacza pojazdu, pojazdu wolnobieżnego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej lub motoroweru, także niezarejestrowanego.

Zgodnie z definicją legalną z art. 2 pkt 31 PRD pojazd to „środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszynę lub urządzenie do tego przystosowane”. Dosyć niefortunnie skonstruowany przepis, który wszedł w życie 1 stycznia 2020 r. prowadzi do absurdalnych sytuacji, ponieważ pojazdem w rozumieniu PRD jest także m.in. wózek widłowy czy maszyna budowlana, w związku z czym obowiązek przedstawienia w terminie 14 dni od dnia wymiany drogomierza pojazdu w stacji kontroli pojazdów dotyczy właścicieli/posiadaczy wszystkich pojazdów, również niepodlegających rejestracji. Ponieważ diagności nie mają ani uprawnień ani kompetencji do sprawdzania maszyn niedrogowych, a penalizacja „kręcenia liczników” miała dotyczyć głównie pojazdów samochodowych, projekt proponuje nowelizację wspomnianego przepisu, precyzując, że jedynie właściciel lub posiadacz pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej lub motoroweru, także niezarejestrowanego, po wymianie drogomierza, ma obowiązek zgłoszenia się w stacji kontroli pojazdów celem dokonania odczytu.

Powyższe oznacza, że wspomnianej procedurze podlegać będą wyłącznie pojazdy, które podlegają rejestracji, tj. pojazdy wskazane w art. 71 ust. 1 PRD. Procedura nie będzie dotyczyć pojazdów wolnobieżnych (z wyjątkiem pojazdów wolnobieżnych wchodzących w skład kolejki turystycznej), a także pojazdów należących do obcych sił zbrojnych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie umów międzynarodowych oraz pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Ochrony Państwa, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej oraz Krajowej Administracji Skarbowej wykorzystywane przez Służbę Celno – Skarbową. Takie wyłącznie jest podyktowane oczywistymi względami bezpieczeństwa państwa.

Projekt jest obecnie na etapie opiniowania. Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 3 – 5, który wszedłby w życie z dniem wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających przekazywanie informacji dotyczących wydanych odstępstw od warunków technicznych, jakim powinien odpowiadać pojazd do CEP.